Trong khuôn khổ Đề án Doanh nghiệp vì người tiêu dùng giai đoạn 2021-2025, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT&BVNTD) được giao nhiệm vụ mỗi năm xây dựng Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong một ngành, lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ đặc thù và tuyên truyền, vận động để doanh nghiệp trong ngành tuân thủ, áp dụng Bộ tiêu chí nhằm hướng đến tăng cường bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
Năm 2021, Cục CT&BVNTD đã xây dựng Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp. Để hiểu rõ về Bộ tiêu chí này và tinh thần của Đề án, Doanh nghiệp cần nắm được những điểm chính sau đây:
1. Khái niệm bán hàng trực tiếp
       Mặc dù pháp luật hiện hành chưa quy định khái niệm “bán hàng trực tiếp”, tuy nhiên, từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam, có thể hiểu “Bán hàng trực tiếp là hoạt động bán lẻ, trong đó hàng hóa được tiếp thị và bán trực tiếp cho người tiêu dùng”.
       Bán hàng trực tiếp thường bao gồm 04 hình thức sau đây:
(1) Hình thức thứ nhất – bán hàng đa cấp, được hiểu là hoạt động bán hàng thông qua mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng của mình và của những người khác trong mạng lưới.
(2) Hình thức thứ hai – bán hàng tận cửa, được hiểu là trường hợp tổ chức, cá nhân kinh doanh thực hiện việc bán hàng hóa, dịch vụ tại nơi ở hoặc nơi làm việc của người tiêu dùng.
(3) Hình thức thứ ba - bán hàng tại các địa điểm không phải là địa điểm bán lẻ thường xuyên, được hiểu là hình thức bán hàng, trong đó bên bán giới thiệu hoặc bán hàng hóa tại các địa điểm không phải là địa điểm bán lẻ cố định.
(4) Hình thức thứ tư – bán hàng trực tuyến, được hiểu là hoạt động bán hàng trực tiếp thông qua mạng internet.
        Đặc điểm chung của các loại hình bán hàng trực tiếp nêu trên là có sự tiếp cận trực tiếp giữa người bán với người tiêu dùng cuối cùng để tiếp thị và bán sản phẩm. Quyết định mua sản phẩm của người tiêu dùng chủ yếu dựa vào sự giới thiệu, tiếp thị của người bán thay vì cân nhắc dựa trên những cảm quan về mặt vật lý. Bởi vậy, việc tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các chuẩn mực đạo đức trong thực hành sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp bán hàng trực tiếp có ảnh hưởng lớn đến quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng. Để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng luôn được đặt lên hàng đầu và bảo vệ tối đa, việc áp dụng Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp là hết sức cần thiết.
2. Phạm vi và đối tượng áp dụng của Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp
        Bộ tiêu chí đánh giá Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp chủ yếu được áp dụng đối với các doanh nghiệp Việt Nam có hoạt động bán hàng đa cấp hoặc bán hàng tận cửa trên lãnh thổ Việt Nam.
Mặc dù vậy, Bộ tiêu chí này không hạn chế áp dụng đối với các doanh nghiệp có loại hình hoạt động kinh doanh tương tự.
3. Cấu trúc của Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp
       Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp bao gồm các tiêu chí được thiết kế riêng, phù hợp để đánh giá hiện trạng và định hướng thực hiện các trách nhiệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nỗ lực hướng đến vì lợi ích người tiêu dùng của các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp, trong đó gồm 05 phần chính sau đây:
       Phần 1. Thông tin chung về doanh nghiệp
       Phần 2. Chính sách tuân thủ pháp luật và quy tắc kinh doanh đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng;
       Phần 3. Hoạt động hợp tác, phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan đến công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;
       Phần 4. Việc thực hiện các trách nhiệm đối với người tiêu dùng;
       Phần 5. Một số nội dung khác.
4. Ý nghĩa của Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp
       Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp nếu được các doanh nghiệp trong ngành áp dụng để tự đánh giá, soi chiếu và hoàn thiện mình sẽ giúp cho người tiêu dùng được hưởng thành quả từ sự nỗ lực của doanh nghiệp, đồng thời, doanh nghiệp cũng cơ hội gia tăng uy tín, hình ảnh, thương hiệu trong mắt người tiêu dùng, hướng đến phát triển bền vững. Thêm vào đó, Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng cũng như một công cụ giúp tăng cường hiệu quả thực thi của các cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng các cấp.
      Với ý nghĩa như vậy, Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng rất đáng được khuyến khích để các doanh nghiệp bán hàng trực tiếp tham gia tự đánh giá và đăng ký để được hỗ trợ, tư vấn hoàn thiện quy trình, chính sách nội bộ nhằm nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp đối với người tiêu dùng.
5. Tìm hiểu thông tin về Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng
      Để tìm hiểu thêm thông tin về Chương trình và Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng cùng các thông tin khác có liên quan, doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể truy cập vào các kênh thông tin sau đây:
      (1) Chuyên mục Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trên Báo điện tử VTC News tại địa chỉ: https://vtc.vn/;
      (2) Trang thông tin điện tử của Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng tại địa chỉ: https://dnvntd.bvntd.gov.vn;
      (3) Trang Fanpage “Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam” của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng tại địa chỉ: https://www.facebook.com/bvqlntdvn;
      (4) Trang “Cạnh tranh và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam” trên kênh Youtube;
      (5) Trang thông tin điện tử của Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam;
      (6) Các kênh thông tin khác.
6. Cách đăng ký tham gia Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng
Để đăng ký tham gia Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong năm 2021, doanh nghiệp vui lòng liên hệ theo các cách thức như sau:
     (1) Trực tiếp đến trụ sở Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng tại địa chỉ số 25 Ngô Quyền, Phường Tràng Tiền, Quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội;
     (2) Đăng ký trực tuyến trên trang thông tin điện tử của Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng tại địa chỉ: https://dnvntd.bvntd.gov.vn.
     (3) Đăng ký bằng cách gửi thư điện tử đến địa chỉ hộp thư riêng của Chương trình: dnvntd@bvntd.gov.vn.
     Bộ tiêu chí Doanh nghiệp vì người tiêu dùng không phải là đích đến, mà là công cụ để nếu một doanh nghiệp muốn thành công bền vững phải áp dụng thường xuyên trong quá trình kinh doanh của mình. Hãy nhớ rằng, những doanh nghiệp kinh doanh từ tâm, biết lấy người tiêu dùng làm gốc sẽ luôn được xã hội mong chờ và đón nhận.
     Hãy đăng ký tham gia Chương trình Doanh nghiệp vì người tiêu dùng ngay hôm nay vì một tương lai phát triển bền vững của doanh nghiệp ngày mai./.